De ‘fantastic’ leider Trump: onvoorspelbaar als methode

Hij noemt dingen graag “fantastic”. Zo typeert hij deals, mensen en vooral zichzelf. Maar achter dat woord schuilt een methode: onvoorspelbaar, luid en zichtbaar leiderschap. Je kunt je eraan ergeren — of bepalen hoe je ermee omgaat. Verontwaardiging is menselijk; strategie is noodzakelijk.

Show op het wereldpodium
New York, internationale week. De ene leider leest braaf zijn punten voor; de ander maakt er een show van — langer dan de bedoeling, breder dan het onderwerp, scherper van toon. Bij Donald Trump is de vorm geen bijzaak, maar gereedschap: zendtijd oprekken, het beeld naar zijn hand zetten, tegenstanders in het defensief plaatsen, nog vóór er inhoud is gewisseld. Voor velen komt het over als theater; diplomatiek schuurt het (de VN vraagt om korte bijdragen). Maar het werkt als machtsvermenigvuldiger: wie de aandacht vasthoudt, bepaalt het kader. Mijn stelling: Trumps leiderschapsstijl ís de boodschap. Afwijken is geen ongeluk, maar methode.

Deal-podium met Big Tech
Kijk naar zijn omgang met Big Tech. In plaats van afstand: zichtbaar overleg met de CEO-top. Schouderklopjes, en over-de-top complimenten worden onderhandelingstactiek; aanwezigheid aan tafel is beloning. De toon is nadrukkelijk paaiend: “Thank you, Mr. President. Thank you.” Complimenten en dankbaarheid fungeren als ruilmiddel — en hij reageert zichtbaar ontvankelijk: wie hem zo benadert, krijgt merkbaar respectvollere behandeling. Alles gebeurt onder de spotlights, waardoor private macht direct wordt gekoppeld aan een publiek verhaal. Het effect is simpel: wie aanhaakt, zit in het verhaal; wie wegblijft, mist invloed. Dit is leiderschap in markttaal: snelheid, momentum, de vraag wie er aan tafel zit, en wie het verhaal mede mag bepalen.

De perszaal: een vast driestappenplan
In de perszaal hanteert hij bewust een driestappenplan: (1) de vraag komt binnen, en hij beslist direct of hij haar wil beantwoorden; (2) zo niet, dan vraagt hij naar het medium en brengt dat in diskrediet (“fake news”); (3) vervolgens verschuift hij naar de persoon: “you’re a terrible reporter.” Soms volgt nog een extra stap: een verhulde waarschuwing of dreiging (ik zal ervoor zorgen dat…). Het effect: het vragenuur wordt kadering; wie selectie, en toon bepaalt, stuurt het verhaal. Voor redacties blijft het dilemma: aanwezig blijven om te controleren — met het risico onderdeel van de show te worden — of afstand houden, en invloed verliezen.

Waar het schuurt
Het bezwaar zit niet uitsluitend in etiquette; het zit in het risicoprofiel van deze stijl. Onvoorspelbaarheid slaat snel om in willekeur: besluiten op momentum, in plaats van zorgvuldige weging. Diplomatie vraagt om terughoudendheid en context. Hier belandt alles juist op het podium: onderwerpen lopen door elkaar, en vaak op plekken die er helemaal niet voor bestemd zijn. De geldtaal — “billions”, “trillions” — schuift naar het podium, precies daar waar bondgenoten eerder een gesprek over waarden verwachten. In het mediaveld wordt de persoon onderwerp; dat wringt met institutionele omgangsvormen. En het omzeilen van procedures — de remmen van rechtsstaat en protocol — oogt slagvaardig, maar vergroot de kans op roekeloosheid en normvervaging. Dáár zit de zorg: niet om de vorm alleen, maar om de bescherming die voorspelbaarheid, en regels bieden.

Van show naar spel
Daarom is de opgave voor Europa en Nederland praktisch: niet de show recenseren, maar het spel doorgronden. Kijk eerst, begrijp wat er gebeurt, speel dan mee — mét je eigen waarden als kompas. Blijf aan tafel, en definieer het speelveld: heldere kaders, termijnen, transparantie, en duidelijke ‘als–dan’-afspraken. Stap vervolgens bewust in: tactiek in de zeilen, rechtsstatelijkheid als rand.

Kijken. Begrijpen. Meespelen.